انواع قرارداد و مجوزهای لازم برای احداث نیروگاه
برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی به مجوزهایی نیازمندیم. نهادهای بین المللی همچون IFC و IRENA، فرایندهایی برای احداث نیروگاه خورشیدی بزرگ مقیاس گردآوری کرده و در اختیار سرمایه گذاران قرار داده اند. در ادامه به بررسی مجوزها و انواع قراردادهای لازم برای احداث نیروگاه‌ها می‌پردازیم.
اخذ مجوز و پروانه و ملاحظات زیست‌محیطی از دیدگاه IFC
اخذ مجوز و پروانه احداث نیروگاه برای هر کشور و منطقه متفاوت می‌باشد. به‌منظور ارائه‌یک پروژه که برای مؤسسات وام‌دهنده بین‌المللی قابل‌قبول است (به‌عنوان‌مثال، برای فراهم کردن امکان تأمین مالی)، ارزیابی‌های محیطی و اجتماعی باید مطابق با الزامات استانداردهای و اصول بین‌المللی کلیدی یعنی اصول ارزیابی و مدیریت ریسک و استانداردهای عملکردی IFC (IFC PS) باشد. استانداردهای ملی نیز باید ملاحظه شوند، چرا که ممکن است دقیق‌تر از الزامات وام‌دهنده باشد.
الزامات اخذ پروانه و مجوز
روش‌های صدور مجوز و پروانه احداث بسته به محل کار و اندازه نیروگاه متفاوت است. برای تأسیسات PV کوچک، روندهای اخذ مجوز اغلب ساده‌شده و در سطح مقامات محلی به دست می‌آینند. بااین‌حال نیروگاه‌های بزرگ در مقیاس بزرگ می‌توانند نیازهای گسترده‌تری داشته باشند
که در سطح ملی یا منطقه‌ای تعیین می‌شوند. مجوزهای کلیدی، پروانه‌ها و قراردادهایی که معمولاً برای پروژه‌های انرژی تجدید پذیر موردنیاز است عبارت‌اند از:
- قرارداد اجاره زمین
اگر زمین مالکیت خصوصی نباشد، یک توافق برای تهیه یا اجاره زمین از صاحب زمین، یک نیاز کلیدی است. قرارداد اجاره زمین باید به‌عنوان قدم مهمی برای فعال کردن پروژه در زمین‌های موردنیاز توسعه‌یابد. این در مورد مکان‌های پشت‌بام قابل اجرا نیست. قرارداد اجاره به‌طور معمول 25 سال طول می‌کشد، اغلب با یک بند گسترش بیشتر.
- دریافت رضایت‌نامه برای استفاده و نقشه‌کشی زمین
تمام موافقت‌نامه‌های مربوط به برنامه‌ریزی / مجوز استفاده از زمین باید قبل از ساخت یک پروژه باشد. الزامات موافقت به‌طور گسترده در کشورهای مختلف و مناطق مختلف متفاوت است و همچنین به اندازه نیروگاه بستگی دارد.
- مجوزهای ساخت و ساز
در برخی کشورها بسته به ماهیت پروژه به یک مجوز جداگانه برای ساخت و ساز نیاز دارند. در جاهایی که به این مجوز نیاز است، رضایت‌نامه‌ای که به این مجوز مربوط می‌شود با مجوز استفاده و نقشه‌کشی زمین متفاوت است.
- مجوزهای زیست‌محیطی
قبل از شروع عملیات ساخت و ساز، مجوزها و لیسانس‌های مسائل زیست‌محیطی باید کسب گردند. برای کسب اطلاعات درباره‌ی الزامات مجوزهای زیست‌محیطی لازم، باید با شرکت‌های مشاور در زمینه‌های محیط زیستی مشورت گردد. مجوزهای زیست‌محیطی که ممکن است موردنیاز باشند عبارت‌اند از:
- مجوز تأثیرات زیست‌محیطی
- مجوز محافظت از موجودات طبیعی
- مجوزهای مرتبط با کشاورزی
- مجوزهای بازدارنده‌ی مربوط به بناهای تاریخی
- مجوزهای مربوط به تخریب جنگل‌ها
- مجوز اتصال به شبکه
برای ارسال برق تولیدی نیروگاه‌های خورشیدی به شبکه برق مجوزهای اتصال به شبکه موردنیاز می‌باشد که معمولاً محل اتصال و سطح ولتاژ نقطه‌ی اتصال را مشخص می‌کند. مجوز اتصال به شبکه باید توسط شرکت برق توزیع یا برق منطقه‌ای محل موردنظر باید مورد تائید قرار گیرد.
- مجوزهای بهره‌برداری
اپراتور یک تأسیسات تولیدکننده‌ی برق باید یک مجوز در دست داشته باشد که طبق آن می‌تواند برق را تولید، توزیع یا تغذیه کند.
توسعه‌دهندگان پروژه باید بدانند در یک کشور خاص باید چه مجوزهایی دریافت کنند و در چه چارچوب زمانی‌ای می‌توانند این مجوزها را دریافت کنند. به‌عنوان‌مثال در کشورهای اروپایی و آسیایی پروانه‌ی تولید برق بعد از ساخت نیروگاه باید کسب گردد درصورتی‌که در برخی کشورهای آفریقایی قبل از فرایند احداث پروژه این کار انجام می‌شود.
قراردادهای EPC
قراردادهای مهندسی، تدارکات، احداث مهم‌ترین قراردادها برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی می‌باشند. تحت یک قرارداد EPC، یک پیمانکار اصولی متعهد می‌شود که به‌صورت دقیق مهندسی پروژه را انجام دهد، همه‌ی تجهیزات را مهیا سازد و نیروگاه را احداث و راه‌اندازی کند برای مشتری. بعلاوه پیمانکار متعهد می‌شود که نیروگاه را به‌صورت کامل با هزینه‌های تضمین‌شده و در موعد مقرر تحویل دهد. هرکدام از این تعهدات اگر توسط پیمانکار اجرا نشود باید به‌طرف معامله جبران خسارت نماید.
مشخصه‌های اصلی یک قرارداد EPC
قرارداد EPC برای هر نیروگاه خورشیدی بزرگ مقیاس بین شرکت مالک پروژه و پیمانکار EPC بسته می‌شود.
معمولاً شرکت‌ها از یک فرم استاندارد به‌صورت یک پیش‌نویس برای قرارداد EPC استفاده می‌کنند.
جملات کلیدی در هر قرارداد احداث برای مالک پروژه، آن‌هایی هستند که به زمان، هزینه و کیفیت مرتبط می‌باشند. برای یک قرارداد EPC خوب در زمینه‌ی نیروگاه‌های خورشیدی موارد زیر باید رعایت شود:
- حیطه‌ی کاری طرف قرارداد کلید در دست
- یک زمان مشخص برای اتمام پروژه
- یک هزینه‌ی مشخص برای اتمام پروژه
- تعیین محدودیت برای طرفین قرارداد برای جبران خسارت در صورت اضافه شدن زمان و هزینه
- یک پروفیل زمانی برای پرداخت‌ها که برای مالک پروژه خاصیت حفاظتی داشته باشد و بر اساس کارهای از پیش تعیین شده باشد.
- تضمین PR نیروگاه
- جبران خسارت هم برای تأخیر و هم عملکرد نیروگاه
- گارانتی برای نقص‌های احتمالی
در شکل زیر مواردی که برای اتمام مرحله‌ی احداث نیروگاه خورشیدی گذرانده شود نشان داده شده است.
مروری بر احداث نیروگاه خورشیدی
فاز احداث نیروگاه‌های خورشیدی باید به‌گونه‌ای مدیریت شود که پروژه طبق استانداردهای کیفیتی مشخص طبق محدودیت‌های زمانی و هزینه‌ای مشخص با اتمام برسد. در حین احداث پروژه مسائلی مانند تأثیرات زیست‌محیطی و ایمنی و سلامت نیروهای کار باید در نظر گرفته شود.
فعالیت‌های کلیدی مدیریت پروژه که چه توسط توسعه‌دهنده پروژه و چه پیمانکار باید انجام شوند شامل interface management، برنامه‌ریزی پروژه، تعیین توالی کارها، مدیریت کیفیت، مدیریت جنبه‌های محیط زیستی و سلامت و ایمنی.
در فاز احداث پروژه مسائل متعددی ممکن است رخ دهد که میتوان با طراحی صحیح، مانیتورینگ، کنترل کیفیت و تست در محل سایت از وقوع آن‌ها جلوگیری کرد.
مدیریت احداث
شیوه‌ی مدیریت ساخت یک پروژه‌ی نیروگاه خورشیدی به فاکتورهای زیادی بستگی دارد که از بین آن‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل استراتژی قرارداد پروژه می‌باشد که هم می‌تواند به‌صورت قراداد چندگانه باشد و هم کلید در دست EPC که اکثر نیروگاه‌های خورشیدی مگاواتی به این صورت می‌باشند.
- از دیدگاه یک توسعه‌دهنده‌ی پروژه، مدیریت پروژه‌ی ساخت برای یک قرارداد EPC کلید در دست بسیار ساده‌تر از قراردادهای چندگانه می‌باشد.
- یک قرارداد EPC همیشه گران‌تر از معادل قرارداد چندگانه‌ی آن می‌باشد.
- یک قرارداد چندگانه به توسعه‌دهنده‌ی پروژه کنترل بیشتری بر پیکربندی نیروگاه نهایی می‌دهد.
- در قراردادهای EPC مشکلات احتمالی بین طرفین قرارداد پیش نمی‌آید و ریسک به سمت پیمانکار EPC منتقل می‌شود.
مروری بر عملیات تعمیر نگهداری (O&M)
در مقایسه با سایر نیروگاه‌های تولید برق، نیروگاه‌های خورشیدی به سرویس و تعمیر نگهداری کمتری احتیاج دارند. بااین‌حال برای بیشینه شدن استحصال انرژی و طول عمر نیروگاه، لازم است که در این نوع نیروگاه نیز به‌درستی تعمیر نگهداری صورت گیرد.
در یک پروژه‌ی خورشیدی وجود یک قرارداد O&M برای تعریف پارامترهای تعمیر نگهداری در طول عمر پروژه ضروری است. اگر یک پیمانکار O&M برای این کار در نظر گرفته شود، باید همه‌ی اقدامات پیشگیرانه و تعمیراتی و مانیتورینگ عملکرد و گزارش دهی به‌وضوح در قرارداد شرح داده شوند و زمان‌بندی و ترتیب آن‌ها نیز ذکر شود.
در قرارداد پیمانکار O&M معمولاً ضمانت عملکرد نیروگاه نیز ذکر می‌شود که برای این کار PR و availability کل نیروگاه در نظر گرفته می‌شود. اگر پیمانکار به هر یک از تعهدات خود عمل نکند و عملکرد نیروگاه از حد تضمین‌شده کمتر باشد مالک نیروگاه می‌تواند ادعای جبران خسارت نماید.
قراردادهای O&M
معمولاً در نیروگاه‌های خورشیدی O&M توسط یک پیمانکار اصلی انجام می‌شود که مسئول همه‌ی جنبه‌های تعمیر نگهداری می‌باشد که شامل همه‌ی کارهایی می‌شود که طرفین قرارداد زیرمجموعه باید انجام دهند مانند ارائه‌ی سرویس‌های تخصصی مانند سرویس اینورتر، ایمنی و نظافت ماژول‌ها.
بین شرکت مالک پروژه و ارائه‌دهنده‌ی O&M باید یک قرارداد بسته شود که به‌صورت جزئی جنبه‌های قانونی و فنی ملاحظات O&M را در نظر گیرد.
نگهداری را میتوان به دو زیرگروه زیر تقسیم‌بندی کرد:
- نگهداری برنامه‌ریزی شده: از قبل برنامه‌ریزی شده و برای جلوگیری از خطا می‌باشد
- نگهداری برنامه‌ریزی نشده: در مواقعی که خطایی رخ دهد انجام می‌شود.
نگهداری کامل و منظم باید نیاز به نگهداری برنامه‌ریزی نشده را حداقل کند.
توسعه‌ی پروژه‌های خورشیدی مقیاس بزرگ از دیدگاه IRENA
یک پروژه‌ی مقیاس بزرگ خورشیدی معمولاً با استفاده از سایز و تجهیزات آن شناخته می‌شود و توان آن عموماً از 5 مگاوات با اینورتر های بزرگ شروع می‌شود و اتصال آن‌ها به شبکه‌ی فشار قوی صورت می‌گیرد. فرایند توسعه‌ی پروژه‌های نیروگاه خورشیدی مقیاس بزرگ بر اساس استاندارد آژانس بین‌المللی انرژی شامل شش مرحله می‌باشد که در شکل زیر نشان داده‌شده است.
مراحل توسعه‌ی پروژه به ترتیب عبارت‌اند از: 1- شناسایی 2- غربالگری 3- ارزیابی 4- انتخاب 5- پیش توسعه 6- توسعه.
به‌طور خلاصه تعاریف هر مرحله به‌صورت زیر می‌باشد:
1- شناسایی: فاز شناسایی در واقع شروع پروسه‌ی توسعه‌ی پروژه می‌باشد. در این فاز مشکلات احتمالی پروژه و اثرات جانبی آن‌ها و سهامدارهای پروژه شناسایی می‌شوند. در یک پروژه‌ی خورشیدی مقیاس بزرگ، شرکای اصلی پروژه به‌صورت دیاگرام زیر تعریف می‌شوند.
2- غربالگری: در این مرحله ایده‌های مختلف برای اجرای پروژه تحلیل و مقایسه می‌شود و قبل از مرحله‌ی انتخاب همه‌ی راه‌های احتمالی مورد بررسی قرار می‌گیرند. غربالگری یک فرایند سیستماتیک برای آزمودن همه‌ی راه‌های جایگزین می‌باشد که تصمیم‌گیری را تسهیل می‌بخشد.
3- ارزیابی: مرحله‌ی ارزیابی هنگامی انجام می‌شود که تیم توسعه‌ی پروژه ارزش واقعی پروژه را تعیین می‌کند و این مرحله در واقع تحلیل امنیت، میزان اثربخشی و پتانسیل پروژه است. این مرحله شامل چند بخش می‌شود که عبارت‌اند از ارزیابی منبع خورشیدی، ارزیابی فنی، ارزیابی فنی محل نیروگاه و تخمین انرژی استحصالی می‌باشد.
4- انتخاب: در این مرحله پتانسیل هر یک از پروژه‌های پیشنهادی با یکدیگر مقایسه می‌شود و هرکدام که از همه بیشتر مناسب باشد انتخاب می‌شود. در این نقطه هر یک از پروژه‌ها فقط ایده و انتخاب هستند و توسعه‌دهنده‌ی پروژه باید همه‌ی آن‌ها را با جزئیات کامل در اختیار داشته باشد سپس وارد مرحله‌ی انتخاب شود.
5- پیش توسعه: این مرحله در واقع فازی از پروژه را تعریف می‌کند که پروژه از فاز یک ایده‌ی خالی به مجموعه‌ای از الزامات و نیازمندی‌ها که پایه و اساس بودجه‌ی پروژه می‌باشند، تبدیل می‌شوند. این مرحله بسیار مهم است چراکه اشتباه در محاسبات و برنامه‌ریزی ضعیف می‌تواند موجب به وجود آمدن یک پروژه‌ی ناموفق در بلندمدت شود.
6- توسعه: در مرحله‌ی توسعه‌ی پروژه، توسعه‌دهندگان پروژه باید ترکیبات لازم را به‌گونه‌ای در کنار یکدیگر قرار دهند که پروژه با موفقیت پیاده‌سازی شود. در این مرحله فروشندگان تجهیزات و کسانی که قراردادهای تأمین تجهیزات با آن‌ها بسته می‌شود جلو می‌آیند و طبق یک برنامه‌ی زمانی تجهیزات سفارش داده می‌شوند و دستورالعمل‌ها به کارکنان داده می‌شود. فاز توسعه وقتی به نتیجه می‌رسد که پیاده‌سازی پروژه در مرحله‌ی شروع باشد و همه‌ی قراردادهای پروژه آماده‌ی امضا شدن باشند.
تأثیر هر یک از مراحل ذکر شده و نحوه‌ی اجرای آن‌ها در شکل زیر نشان داده‌شده است:
انواع قرارداد پروژه‌های بزرگ مقیاس را میتوان طبق جدول زیر طبقه بندی کرد:
منبع اصلی این بخش را در ادامه میتوانید دریافت کنید. برای دانلود کلیک کنید.
نویسنده
مهندس مهدی آئینی
کارشناس برق قدرت
راپانو انرژی
ترتیبی که برای مطالعه مبحث “راهنمای سرمایه گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر” پیشنهاد می‌کنیم:
2- برای احداث یک نیروگاه خورشیدی در خانه یا محل کار خود از کجا باید شروع کنیم؟!
دیدگاه خود را بنویسید